Dla podmiotów i osób zajmujących się profesjonalnie wyceną spółek, przedsiębiorstw i ich zorganizowanych części rekomendowane jest stosowania Krajowego Standardu Wyceny Specjalistycznego „Ogólne zasady wyceny przedsiębiorstw”. Stworzenia zasad zostało zainicjowane przez Polską Federację Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych, a same zasady zostały przygotowane i konsultowane przez szerokie gremium specjalistów obejmujących zarówno praktyków wyceny przedsiębiorstw i spółek, jak również autorytety naukowe.

Główna ideą Standardu jest sformalizowanie zasad dobrej i profesjonalnej praktyki zawodowej w obszarze wyceny spółek, przedsiębiorstw oraz zorganizowanych części przedsiębiorstw. Standard składa się on z 12 merytorycznych rozdziałów przedstawiających esencję metodyki procesu wyceny przedsiębiorstw i spółek.

W kontekście wskazanego powyżej celu stworzenia Standardu, nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż pierwszym rozdziałem dokumentu są Zasady Etyki. Zasady te zdają się być jednymi z istotniejszych obszarów w działalności podmiotu lub osoby wyceniającego przedsiębiorstwa. To właśnie od faktu przestrzegania, lub też nie, zasad etycznych przez wyceniającego, zależy w dużym stopniu wynik i kształt wyceny oraz charakter współpracy ze zlecającym proces wyceny. Zasady etyczne wskazują na obowiązek etycznego postępowania przez wyceniającego, co powinno przejawiać się między innymi w:

• weryfikacji istnienia konfliktu interesów z zamawiającym, a w przypadku jego wystąpienia, w pisemnym ujawnieniu tego faktu w raporcie z wyceny,
• bezwzględnym nieakceptowaniu zleceń wyceny z góry określonymi rezultatami prac, które miałyby być zawarte w raporcie z wyceny,
• braku akceptacji uzależniania wynagrodzenia wyceniającego od efektu i konkluzji raportu, wartości przedmiotu wyceny oraz wydarzenia przyszłego związanego z wynikiem wyceny.

Wyceniający powinien bezwzględnie zachować poufność w zakresie zlecenia oraz informacji i danych przekazanych przez zlecającego wyceniającemu w ramach procesu wyceny przedsiębiorstwa lub spółki.

Rozwinięcie i doprecyzowanie kwestii etyki dla wyceniających przedsiębiorstwa znajduje się w oddzielnych „Zasadach etyki” przygotowanych przez Stowarzyszenie Biegłych Wyceny Przedsiębiorstw w Polsce (SBWPwP - http://www.sbwpwp.org/).

Rezultat procesu wyceny firmy – raport z wyceny sporządzony w sposób kompletny i profesjonalny - powinien obejmować:

• wyszczególnienie warunków zlecenia, w tym funkcję i cel wyceny,
• charakterystykę przedsiębiorstwa oraz jego otoczenia,
• analizę ekonomiczno-finansową wycenianego podmiotu,
• opis zastosowanych podejść i metod wyceny przedsiębiorstwa oraz wynik w postaci rekomendacji wartości,
• stosowne oświadczenie, klauzule, a także podpis wyceniającego.

Aby wycena spółki miała postać kompletną i uwzględniała powyższe punkty wyceniający winien w pierwszej kolejności uzgodnić z zamawiającym charakter wyceny, tj. czy będzie to wycena pełna, wycena uproszczona czy też kalkulacja wartości przedsiębiorstwa. W zależności od rodzaju wyceny, zawartość raportu będzie kompletna – wycena pełna, lub może być w części ograniczona – wycena uproszczona oraz kalkulacja wartości przedsiębiorstwa. Dla przykładu, wycena uproszczona może być sporządzona na podstawie ograniczonych, nie w pełni kompletnych informacji (np. finansowych), o czym wyceniający powinien być świadomy od samego początku podejmując zlecenia wyceny przedsiębiorstwa. Raport z wyceny powinien być sporządzony w formie pisemnej dla pełnej i uproszczonej wyceny przedsiębiorstwa. W przypadku kalkulacji wartości przedsiębiorstwa, po uzgodnieniu z zamawiającym, raport z wyceny może mieć formę ustną.

Specjalista z zakresu wyceny przedsiębiorstw i spółek, na podstawie informacji otrzymanych od wyceniającego oraz własnego profesjonalnego osądu, powinien przyjąć podczas procesu wyceny założenia dotyczące przyszłego funkcjonowania przedsiębiorstwa, co będzie miało kluczowy wpływ na oszacowaną wartość przedsiębiorstwa. Do założeń tych należą:

• założenie kontynuacji działalności,
• założenie likwidacji działalności w sytuacji nieprzymusowej,
• założenie likwidacji działalności w sytuacji przymusowej,
• założenie likwidacji zbędnych aktywów.

Jedną z kolejnych powinności wyceniającego jest decyzja odnośnie wyboru kategorii (standardu) wartości przeprowadzanej wyceny przedsiębiorstwa. Najbardziej powszechnymi kategoriami wartości jest: godziwa wartość rynkowa, wartość sprawiedliwa, wartość inwestycyjna oraz wartość wewnętrzna. Niezbędne jest wskazanie wyboru kategorii (standardu) wartości oraz przedstawienie jej opisu, również w przypadku gdy wyceniający zastosuje inną kategorię wartości aniżeli wymienione wyżej.

Przywołane wcześniej etapy proces wyceny są niezbędne dla wysokiej i właściwej jakości pracy wyceniającego. Efektem tej pracy jest każdorazowo wartość liczbowa wskazana konkretnie (punktowo) lub przedstawiająca pewien zakres liczbowy.

W ramach procesu wyceny wyceniający musi podjąć decyzję dotyczącą podejścia oraz metody wyceny, które będą użyte w przeprowadzanym procesie wyceny. Istnieją trzy podejścia wyceny przedsiębiorstw: majątkowe, dochodowe i porównawcze. W ramach tych podejść Standard wyróżnia następujące metody:

Podejście majątkowe:

• metoda wartości skorygowanych aktywów netto,
• metoda wartości likwidacyjnej,
• metoda wartości odtworzeniowej.

Podejście dochodowe:

• metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF),
• metoda zdyskontowanych zysków,
• metoda zdyskontowanych dywidend.

Pomimo, iż Standard nie wyróżnia metod dla podejścia porównawczego, w praktyce wyceniający przedsiębiorstwa stosują dwie metody: metodę porównywalnych spółek publicznych oraz metodę transakcji porównywalnych. Ponadto, dla podejścia dochodowego znaną i chętnie używaną przez wyceniających metodą jest metoda kapitalizacji przepływów pieniężnych.

Wybór podejścia i metody stanowi jedną z kluczowych decyzji wyceniającego, ważącą na rezultacie wyceny. Każde z powyższych podejść jest właściwe dla innej sytuacji wycenianego przedsiębiorstwa. Dla przykładu, podejście majątkowe stosowane jest częściej w przypadku przedsiębiorstw posiadających istotne aktywa trwałe, podmiotów nowych, podmiotów generujących straty finansowe lub podmiotów o niskiej rentowności. Podejście dochodowe sprawdza się w przypadku przedsiębiorstw zyskownych i rentownych. Dodatkowym czynnikiem sprzyjającym zastosowanie podejścia dochodowego będzie istnienie wiarygodnych prognoz finansowych wycenianego podmiotu. Podejście porównawcze stosowane jest często jako podejście pomocnicze, weryfikujące jedno lub dwa wcześniej wskazane podejścia. Zastosowanie wszystkich powyższych podejść wyceny jednocześnie, może doprowadzić do wyników istotnie różniących się od siebie. Powinnością wyceniającego jest wyjaśnienie przyczyny tych różnic, a także wskazanie i uzasadnienia podejścia i metody, które finalnie zostaną przyjęte do określenia rekomendacji wartości.

Ustalenie wartości bazowej, na podstawie zastosowanych powyższych podejść i metod wyceny, daje podstawy do rozważenia przez wyceniającego zastosowania dyskont i premii wynikających z cechy posiadania kontroli, poziomu płynności, czy wielkości przedmiotu wyceny. Zastosowanie korekt (dyskont lub premii) może w sposób zasadniczy wpłynąć na rekomendowaną wartość przedsiębiorstwa lub spółki.

Całość powyższych działań powinna opierać się na analizie posiadanych przez wyceniającego źródeł, którymi są zazwyczaj informacje i dokumenty dostarczone przez zlecającego, dane rynkowe oraz opracowania branżowe. Materiały uzyskane od zlecającego powinny być ocenione przez wyceniającego pod kątem wiarygodności i spójności zawartych w nich informacji.

Efektem pracy wyceniającego przedsiębiorstwo jest raport z wyceny podsumowujący cały proces przeprowadzonej wyceny. Ważnym elementem raportu są klauzule i oświadczenia potwierdzające przyjęcie profesjonalnej i etycznej postawy przez przeprowadzającego wycenę przedsiębiorstwa.